Varkala, 27 februari 2023

Misschien begint het bij mijn achternaam en is de interesse daarna gekomen, of zou het andersom zijn? 

De dood en alles daaromheen vind ik enorm interessant. Ik ben niet voor niets gediplomeerd begrafenisondernemer en heb een cursus stervensbegeleiding gevolgd. In de dagelijkse praktijk doe ik daar niet veel mee. Maar op reis kijk ik graag op plekken die mijn achternaam dragen of op een andere manier met de dood te maken hebben.

Op internet was ik een verhaal tegengekomen over begrafenisrituelen in Varkala, het strand waar we nu zijn. Vanuit ons hotel was het ‘ helemaal’ aan het eind van het strand. Een uurtje lopen, naar het toetje van de dag. 

Er liggen zandheuveltjes alsof er een lichaam onder ligt. Omdat er veel mensen gewoon door of over de heuveltjes lopen, denk ik dat het vooral het beeld van een graf moeten voorstellen. Iedere dag dat we kwamen zat er wel een groepje met een geestelijke bij zo’n heuvel. Geen begrafenis, maar een herdenking, een rouwritueel. 

Monotoon en zacht gezang van de geestelijke en mensen die hun handen openen. Ze krijgen een bananenblad, daar worden bloemetjes en rijst opgelegd. Zo klinkt het alsof dat in een paar seconden gebeurd is. Dat is niet zo. 

Uiteindelijk lopen de mensen naar de zee, houden blad, bloemen en rijst omhoog en offeren het aan het water. Het kan zijn dat er ook as van de overlevende geofferd wordt. Het ritueel is afgelopen als de geestelijke verschillende stippen op het voorhoofd van de rouwenden zet. 

Eigenlijk had ik gehoopt hetzelfde mee te maken als dertig jaar geleden in Varanasi, de heilige stad aan de heilige Ganges. Als je as op die plek in de rivier komt, dan vind je als overledene eindelijk rust. 

We gaan er deze keer niet naar toe. Het is gerestaureerd en opgeruimd. We houden liever het beeld vast van de enorme drukte, van de mensen die hun was doen in de rivier, tegelijk met alle crematies die er zijn. Het beeld van de bootjes waar je mee de rivier op kunt. Van de merkwaardige in lappen gehulde ‘ dingen’  waar ons bootje tegenaan botste. ‘Dat zijn dode koeien’, zei de bootsman. ‘En soms ook mensen, als ze de crematie niet kunnen betalen.’ 

De sjiekste crematie is de verbranding op een grote stapel hout. Wat ik me herinner is een soort kruis-beeld. De dode met de armen naast het lichaam, als de brandstapel dan echt vuur vat, verbranden eerst de aanhechtingspieren van de arm met de schouder. De armen komen dan omhoog alsof ze in een laatste, ultieme poging nog boven hen naar het leven grijpen. 

NIet heel veel later is de crematie volbracht.